5/1-e tarihçesi ve uygulamadaki değişiklikler
Vergilendirme, devletin kamu hizmetlerini finanse etmek amacıyla gelir elde ettiği bir faaliyettir. Bu faaliyet kapsamında, vergi mükelleflerinden belli oranlarda vergi tahsil edilmektedir. Vergilendirmenin adil ve etkin olması için, vergi mükelleflerinin gelirleri ve harcamaları doğru bir şekilde tespit edilmesi gerekmektedir.
Vergilendirmede istisna uygulamaları, temelde vergi mükelleflerinden bazı gelir ve harcamaların vergilendirilmemesine olanak tanıyan düzenlemelerdir. İstisna uygulamalarının varlık amacı ise, vergilendirmenin adil ve etkin olmasını sağlamak amacıyla ya da bazı ticari alanların teşvik edilmesi gibi çeşitli amaçlarla kullanılmaktadır.
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/1-e maddesi ilk mevzuata girişinde, kurumların en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan taşınmaz ve iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançların %75’lik kısmının kurumlar vergisinden istisna edilmesini düzenlemekteydi,
İstisnadan yararlanabilmek için taşınmaz veya iştirak hisselerinin en az iki tam yıl süreyle kurumun aktifinde bulunması ve satışın bu sürenin sonundan sonra yapılması gerekmektedir. Ayrıca, satışın, kurumun faaliyet konusu ile ilgili olması da gerekmektedir. Bunun yanında satışla kurumun kasasına nakit girişi olması, istisnaya isabet eden kısmın pasifte özel bir fon hesabında tutulması, satış hasılatının 2 yıl içinde tahsil edilmesi gibi şartlar da mevcuttur. Buna ilave bazı başka şartlar da olsa da genel olarak bu yazıda yapılan değişikliklere odaklanacağım.
15/07/2023 tarihli ve 32249 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7456 sayılı 6/2/2023 Tarihinde Meydana Gelen Depremlerin Yol Açtığı Ekonomik Kayıpların Telafisi İçin Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi İhdası ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’da yeni vergisel düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemelerden 5/1-e hükmü de nasibini almış ve kanunun lafzından taşınmazlar çıkarılmıştır.
15.07.2023 tarihinden sonra edinilen taşınmazların satışındaki ,5/1-e Kurumlar Vergisi istisnası ve kanunun kdv açısından tamamlayıcısı durumundaki 17/4-r bendinde de değişikliğe gidilerek taşınmaz satışına ilişkin KDV İstisnası kaldırılmıştır. 7456 sayılı Kanun düzenlemesinden önce; kurumların en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazların satışından doğan kazançlarının %50’lik kısmı, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/1-(e) maddesi uyarınca kurumlar vergisinden istisnaydı. Kanunun ilk halinde satış kazancının %75’lik kısmı istisnayken 6728 sayılı Kanununla yapılan değişiklikle bu oran %50’ye indirilmişti. Aynı şekilde taşınmazların devir ve teslimleri ise Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu’nun 17/4-r maddesi uyarınca KDV’den istisnaydı.
Yapılan değişiklik ile, kurumların aktifinde en az iki tam yıl süreyle bulunan taşınmazların 1 Seri No’lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği’nde belirtilen diğer şartların da sağlanması koşulu ile satışından doğan kazançlara yönelik %50 oranındaki kurumlar vergisi istisnası ile satışı suretiyle gerçekleşen devir ve teslimlerine yönelik Katma Değer Vergisi istisnası yürürlükten kaldırılmıştır.
Bununla birlikte Yasanın 22 inci maddesi ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’na GEÇİCİ MADDE 16 eklenerek, yeni Kanunun yürürlük tarihinden önce kurumların aktifinde bulunan taşınmazların, kanunun yürürlük tarihinden sonra elden çıkarılmasından sağlanan kazançlara kurumlar vergisi istisnasının uygulanabileceğini; ancak istisnaya tabi tutulacak kazancın ise daha önce geçerli olan % 50 oranı yerine % 25 oranı ile uygulanabileceği hüküm altına alınmıştır.
Ayrıca 7456 Sayılı Kanunun 8.maddesiyle KDV Kanunu’na eklenen Geçici 43.madde ile 15.7.2023 tarihinden önce kurumların aktiflerinde yer alan taşınmazlar için KDV Kanunu’nun 17/4-r bendi hükmünün değişiklik öncesi hükmünün uygulanacağı belirtilmektedir.
Sonuç olarak kanunun yayım tarihinden önce aktife alınmış taşınmazlar açısından istisna uygulamasından kısmen hala faydalanma imkanı varken bu tarih sonrasında alınan taşınmazlar açısından istisna sonlanmış bulunmaktadır. Devlet tarafından mükelleflerin finansal imkanlarının düzene konulması için getirdiği istisna kendi mali ve finansal sağlığının bozulduğu bir dönemde yürürlükten kaldırılmıştır.
